Szefowie IPN i NBP po wyborach

Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski podpisze sporną ustawę o IPN, ale jednocześnie skieruje do Trybunału Konstytucyjnego część jej zapisów , zgodnie z wolą zmarłego prezydenta Lecha Kaczyńskiego - ustaliła "Polska". Ten ruch nie blokuje Platformie Obywatelskiej wyboru nowego szefa IPN w miejsce Janusza Kurtyki już według nowych zasad. - Ale nowy prezes nie będzie raczej wybrany przed wyborami prezydenckimi - usłyszeliśmy w kierownictwie partii.

Podobnie ma być z wyborem nowego szefa NBP. Platforma chce odłożyć wszystkie rozstrzygnięcia polityczne, które się da, na czas po wyborach prezydenckich. - Taka jest dyrektywa premiera Donalda Tuska - mówią politycy PO pytani o obsadę zwolnionych stanowisk, które faktycznie do tej pory stanowiły ostatnie bastiony opozycji w państwie. - Będziemy robić wszystko tak, by zgodnie z prawem przewlekać tak wybór szefa IPN i NBP do czasu po wyborach po to, by uciąć wszystkie zarzuty o polityczne wykorzystywanie sytuacji - powiedział wczoraj "Polsce" polityk z władz PO. W praktyce jednak sytuacja wcale nie jest prosta i jednoznaczna.

W przypadku szefa IPN sami politycy PO tuż po katastrofie byli podzieleni, jaką drogą pójść. Większość uważała, że marszałek powinien podpisać ustawę autorstwa PO, która zmienia zupełnie zasady wyboru szefa kolegium, i już według nich wybrać prezesa. Byli jednak i tacy, którzy optowali za tym, by nowego szefa wybrać według obowiązujących dziś przepisów, w porozumieniu z PiS - ludzie związani z partią Jarosława Kaczyńskiego dziś faktycznie dominują w kolegium Instytutu.

Sam marszałek Sejmu jako pełniący obowiązki głowy państwa zapowiadał, że wszelkie decyzje w sprawie IPN podejmie po konsultacjach z jego kolegium, które były zaplanowane na dziś. I spotkanie zgodnie z planem ma się odbyć. Tyle że kolegium, nie czekając na nie, już w ubiegłą środę przeszło do działania i podjęło decyzję o rozpisaniu konkursu na nowego szefa IPN jeszcze przed pogrzebem Janusza Kurtyki. Chwilę wcześniej w tym celu odwołało z funkcji szefa swojego składu prof. Andrzeja Chojnowskiego, który apelował o poczekanie z decyzją do spotkania z Komorowskim. Miejsce Chojnowskiego zajęła jednak prof. Barbara Fedyszak-Radziejowska. I dziś już o jakimkolwiek porozumieniu politycznym nie ma mowy. - Gdyby nie ta decyzja, którą kolegium faktycznie wypowiedziało wojnę marszałkowi, byłbym za kompromisowym wyborem szefa IPN według starej ustawy.

Dziś jednak sytuacja bardzo się skomplikowała. Trzeba przeanalizować, czy w oparciu o nową ustawę może nastąpić wybór w ciągu 3-4 miesięcy. Jeśli wakat miałby się bowiem przedłużać, to groziłoby to już paraliżem tej instytucji - mówi Jarosław Gowin.

Ostatecznie wszystko wskazuje jednak, że wybór następcy Kurtyki przeciągnie się. Według naszych informacji Bronisław Komorowski, który ma czas na decyzję do końca kwietnia, skieruje do Trybunału te zapisy nowej ustawy, na które wskazał kilka dni temu we wniosku do niego prezydencki minister Andrzej Duda. Dotyczą one ochrony prywatności przy udostępnianiu teczek, a także pozycji prezesa IPN, którego niezależność - według Dudy - może być naruszona. Nie ma jednak zastrzeżeń co do trybu wyboru nowego prezesa. A procedura według nowej ustawy jest skomplikowana i czasochłonna. Dodatko- wo, by mogła zostać zastosowana, szczegółowe rozporządzenie musi wydać premier. - Wyjdzie więc tak, że nowy prezes będzie po wyborach - twierdzą politycy PO, z którymi rozmawialiśmy.

A co z szefem NBP po tragicznie zmarłym w katastrofie Sławomirze Skrzypku? Dziś jego obowiązki pełni dotychczasowy wiceprezes Piotr Wiesiołek. Są jednak duże wątpliwości, czy zgodnie z prawem będzie mógł skutecznie zwoływać posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej. Marszałek zlecił ekspertyzy w tej sprawie. Tyle że sami eksperci nie są zgodni. Większość uważa jednak, że pozostawienie na mocy obowiązującej ustawy tej tymczasowości jest ryzykowne. Choćby z tego powodu, że w razie zastrzeżeń do interwencji podjętych na rynku przez Radę, prawowity prezes jest chroniony immunitetem - za decyzje może odpowiadać jedynie przed Trybunałem Stanu. Wiceprezes nie miał już takiej ochrony i groziłaby mu odpowiedzialność karna. - Przy tej ustawie pozostawanie wiceprezesa na stanowisku prezesa byłoby niebezpieczne, ale jest inne proste rozwiązanie - szybka nowelizacja ustawy tak, by jednoznacznie zapisać, że może on pełnoprawnie kierować w takiej sytuacji. To pozwoliłoby przesunąć też wybór nowego szefa NBP na czas po wyborach - mówi Polsce szef koalicyjnego klubu PSL Stanisław Żelichowski. - I znając gołębie serce marszałka Komorowskiego, nowi szefowie IPN i NBP będą już po wyborach - dodaje.

Niewykluczone za to, że przed wyborami poznamy nowego rzecznika praw obywatelskich w miejsce Janusza Kochanowskiego. Tu procedura rusza z automatu - w ciągu 21 dni od dnia wygaśnięcia mandatu RPO grupa co najmniej 35 posłów może zgłosić kandydatury na jego następcę. I we wszystkich klubach już trwają poszukiwania. Według naszych informacji, PiS zamierza zgłosić prawniczkę zasiadającą w Trybunale Stanu prof. Krystynę Pawłowicz, którą w lutym bez powodzenia forsował na członka Trybunału Konstytucyjnego. W PO decyzja jeszcze nie zapadła. Wymienia się m.in. nazwisko przewodniczącego Naczelnej Rady Adwokackiej Stanisława Rymara.