Gułag (Gławnoje Uprawlenije Isprawitielno-Trudowych Łagieriej) był systemem obozów pracy przymusowej w Związku Sowieckim. Jego więźniami byli zarówno przestępcy kryminalni, jak i osoby uznawane za politycznie podejrzane. System łagrów powstał po rewolucji październikowej.
Zalążkiem Gułagu był założony w 1923 roku na Wyspach Sołowieckich obóz szczególnego przeznaczenia (Sołówki). W 1929 roku utworzono sześć nowych łagrów: Wiszerski, Północny, Kazachstański, Dalekowschodni, Syberyjski i Środkowoazjatycki. W 1930 roku zostały one razem z Sołówkami podporządkowane Zarządowi Obozów OGPU, przemianowanemu w następnym roku na Główny Zarząd Obozów (Gułag). Ta nazwa stała się symbolem sowieckiego aparatu masowego terroru. Od lipca 1929 do stycznia 1930 roku liczba więźniów obozów OGPU wzrosła z 22 do 95 tys. i dalej szybko wzrastała (w styczniu 1934 wynosiła ponad 500.000). Łagry powstawały w oddalonych, słabo zaludnionych obszarach, w których budowano wielkie obiekty przemysłowe lub transportowe. Model wykorzystywania pracy niewolniczej powstał przy budowie pierwszej "wielkiej budowy komunizmu" Kanału Białomorsko-Bałtyckiego (1931-1933). W 1934 roku Gułag został włączony w strukturę NKWD ZSRR. W styczniu 1935 roku system obejmował już 1 mln więźniów, a w 1938 przekroczył 2 mln. Gułag rozwiązany został decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ZSRR 20 stycznia 1960 roku, jednak ostatni więźniowie opuścili obozy dopiero w 1987 roku.
Łączna liczba łagrów w okresie prawie 40-letniego istnienia Gułagu sięgała 30.000. W obozach panowały skrajnie złe warunki. Ideologicznym celem obozów była "reedukacja przez pracę", w rzeczywistości wiele z nich stanowiło miejsca eksterminacji "wrogów ustroju".
W czasie II wojny światowej obozy zostały zasilone ludnością krajów podbitych (Polakami, Litwinami, Estończykami i Łotyszami). Do łagrów trafiła część z ponad 1,2 mln obywateli polskich wywiezionych w latach 1939-1941 z okupowanych przez Armię Czerwoną terenów Rzeczypospolitej. Później do obozów trafiali także niemieccy jeńcy wojenni i "zdrajcy", czyli byli żołnierze Armii Czerwonej, którzy dostali się do niemieckiej niewoli, a następnie zostali odbici.
Aleksander Sołżenicyn w książce "Archipelag Gułag" szacował, że w obozach uśmiercono od początku rewolucji do roku 1956 ok. 60 mln ludzi. Dokładniejsze są szacunki historyka Roberta Conquesta, który w książce "Wielki Terror" podał liczbę 42 mln ludzi, którzy zginęli bezpośrednio w obozach i trudną do oszacowania (od 10-30 mln) liczbę ludzi, którzy nie zmarli w samych obozach, lecz w trakcie transportu oraz na skutek chorób i wycieńczenia już po wypuszczeniu z obozów.
CBŚP na Pomorzu zlikwidowało ogromną fabrykę „kryształu”
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
