Śladami joannitów

Osiem wieków temu, poza Grobnikami joannici mieli swoje siedziby także w Brzegu, Głubczycach, Łosiowie, Solcu koło Prudnika i Koźlu. Komandorie położone na Opolszczyźnie tworzyły najtrwalszą i najgęstszą na polskich ziemiach sieć joannickich klasztorów. Stanowiły podstawową jednostkę terytorialno-administracyjną zakonu. Zwierzchnictwo nad komandoriami sprawowały przeoraty tworzące prowincje. Na czele zakonu stał wielki mistrz - także po reformacyjnym rozłamie, do którego doszło w XVI wieku, dzielącym zakonną społeczność na protestanckich joannitów i katolickich rycerzy maltańskich. Pierwszą siedzibą wielkiego mistrza była Jerozolima, później wyspy Rodos i Malta, a dzisiaj - Rzym.

Doszukując się innych podobieństw do Zakonu Krzyżackiego, wynikających z rycerskiego i klasowego charakteru obu instytucji, a także wspólnego celu, jakim było tworzenie silnego, religijno-wojskowego państwa, warto pamiętać o zasadniczej różnicy – joannici byli, i są do dzisiaj, zakonem międzynarodowym. Obecnie pełna nazwa zakonu, jaką posługuje się Związek Polskich Kawalerów Maltańskich, brzmi: Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Św. Jana Jerozolimskiego zwany Rodyjskim, zwany Maltańskim.

Na Śląsku Opolskim ślady obecności joannitów odnajdziemy m.in. na obszarze gminy Biała w powiecie prudnickim, gdzie dawną siedzibą zakonników był Solec. Z soleckiej komandorii ich wpływy rozciągały się na Białą, Prężynę, Olbrachcice, Browieniec Polski, Rostkowice, Gostomię, Nową Wieś, Żabnik, Krobusz, Moszną, Łącznik, Chrzelice, Pogórz, Ligotę Bialską, Dębinę czy Radostynię. Komandorii w Grobnikach (powiat Głubczycki) podlegały m.in. Głubczyce, Baborów, Lisięcice, Debrzyca (dawniej Debrzyce), nieistniejące już Nowosady, Dziećmarów czy Dzierżysław. Szpitalnicy działali również na terenie dzisiejszego powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego (komandoria w Koźlu) i brzeskiego, gdzie oprócz Łosiowa warto odwiedzić kościoły w sąsiednich wsiach - Buszycach i Różynie.